حجاب از ماده "ح ج ب" به معنای پنهان کردن ، پرده، چیزی که میان دو شیء حائل می شود، پوشش، روگیری، ستر و در اصطلاح پوشیدن زن، خویشتن را از نامحرم.

إمراه مَحجوُبَه وَ مُحَجَبه= زنی که خود را پوشانیده است چه پوشاندنی (چه پوشاندن زیبایی). (1)

کلمه "حجاب" ، اصطلاحی است که در اواخر به کار رفته است وآن چه از قدیم در نزد فقها وجود داشته، واژه "ستر " و "ساتر" به معنای پوشش زن در مقابل نامحرمان بوده است.

بنابراین پوشش اسلامی زنان به معنای پرده، حبس و زندانی کردن زنان نیست بلکه منظور این است که زن در معاشرت با مردان نامحرم خود را بپوشاند و به جلوه گری و خودنمایی نپردازد و مشارکتش در فعالیتهای ضروری اجتماعی بر اصول انسانی و اسلامی استوار باشد.

البته لفظ حجاب در آیات متعدد قرآن به معنای پرده و حائل به کار رفته است، که از بعضی آیات حکم محدودیت ارتباط زنان و مردان نامحرم استنباط می شود و بعضی موضوعات دیگر را بیان می نماید.

مانند:

...وَمِن بَیْنِنَا وَبَیْنِکَ حِجَابٌ ... (2)"... و میان ما و تو حجابی (مانعی) وجود دارد ..." ... إِلَّا وَحْیًا اَوْ مِن وَرَاء حِجَابٍ اَوْ یُرْسِلَ رَسُولًا فَیُوحِیَ بِإِذْنِهِ (3)

".... مگر از طریق وحی، یا از وراء حجاب، یا رسولی می‏فرستد و به فرمان او آنچه را بخواهد وحی می‏کند... ."

"... حَتَّی تَوَارَتْ بِالْحِجَابِ "(4)

"... تا از دیدگانش پنهان شدند."

"...بَیْنَکَ وَبَیْنَ الَّذِینَ لاَ یُوْمِنُونَ بِالآخِرَهِ حِجَابًا مَّسْتُورًا" (5)

"....میان تو و آنها که ایمان به آخرت ندارند حجاب ناپیدایی قرار می‏دهیم! "

*آیات مذکور با داشتن لفظ حجاب ربطی به حجاب خاص بانوان ندارد ولی آیه (53 سوره احزاب) کلمه حجاب محدودیت ارتباط مستقیم زنان با مردان نامحرم را متذکر می شود:

"وَإِذَا سَاَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْاَلُوهُنَّ مِن وَرَاء حِجَابٍ ذَلِکُمْ اَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَقُلُوبِهِنَّ..."

 "هنگامی که چیزی از وسائل زندگی از آنها (همسران پیامبر) می‏خواهید از پشت پرده بخواهید، این کار برای پاکی دلهای شما و آنان بهتر است..."

اما آیاتی که بدون لفظ حجاب حکم حجاب را بیان می کند، عبارت است از:

*وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ... وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَی جُیُوبِهِنَّ... وَلَا یَضْرِبْنَ بِاَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یُخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ ..."(6)

"و زینت خود را جز آن مقدار که ظاهر است (صورت و دست تا مچ) آشکار ننمایند، ....و (اطراف) روسریهای خود را بر سینه خود افکنند (تا گردن و سینه با آن پوشانده شود) ... آنها هنگام راه رفتن پایهای خود را به زمین نزنند تا زینت پنهانیشان دانسته شود..."

*"...یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ ... "(7)

"...خود را در پوشش کامل قرار دهند... "

*"وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّهِ الْاُولَی ..."(8)

"و مانند جلوه گری زمان جاهلیت خود را در معرض دید نامحرمان قرار ندهید..."

با توجه به آیات مذکور و آیات 60 سوره نور و 32 سوره احزاب و آیات 22 و 23 سوره نساء  و آیات 5 و 6 سوره مومنون حکم حجاب به طور مستقیم و غیر مستقیم  به صور مختلف بیان گردیده، که در مطالب آتی مورد بررسی قرار گرفته است.

به کوشش سرکار خانم شکرانی

................................................

1-اقتباس از؛ قاموس قرآن، ج 2، ص 103، سید علی اکبر قرشی، انتشارات دارالکتب الاسلامیه،16/10/52

 معارف و معاریف دایره المعارف جامع اسلامی، ج 4، ص 378، سید مصطفی حسینی دشتی، موسسه فرهنگی آرایه 1379

فرهنگ بزرگ جامع و نوین ذیل ماده ح ج ب

2-سوره فصلت آیه ۵

3- سوره شوری آیه  51

4- سوره ص آیه 32

5- سوره اسراء آیه 45

6-سوره نور آیه 31

7-سوره احزاب آیه 59

8-سوره احزاب آیه 33