۱۵- منظور از «غض بصر» یا «کنترل نگاه» و «چشم‌پوشی» و «صرف نظر از نگاه» چیست و حدود آن تا کجاست؟
در پاسخ به این سؤال توجه به این نکته ضروری است که مثلاً اگر گفته شود آقا و خانم صرف‌نظر کنید، قطعاً سوال می‌شود از چه باید صرف نظر کنیم؛ یعنی متعلق آن باید گفته شود؛ در اینجا نیز باید ابتدا پرسیده شود که متعلق این احکام چیست؟
جملات ﴿...قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ...﴾ و ﴿...قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ...﴾ مجملی هستند که مبین آن‌ها کلمات دیگر است. البته مجمل‌گویی در کلمات روزانه خودمان هم زیاد به کار می‌رود؛ مثلاً می‌گوییم: «بچه جان از پدر و مادر با تجربه و مهربان خود فرمانبرداری کن.» ولی منظور ما هر نوع اطاعت، و مطلق فرمانبرداری نیست، بلکه مقصود اطاعت والدین طبق دستور قرآن و تا حدّی است که فرد را به شرک و گناه نیندازند. در اینجا هم با در نظر گرفتن «مِن بعضیه» این طور نیست که به صورت مطلق گفته باشد از همه چیز چشم‌پوشی کنید یا به همه چیز حتی از خوردن و خوابیدن و... بی‌اعتنا باشید؛ زیرا با زندگی و حیات انسان در تعارض قرار می‌گیرد و این محال است. پس دارای محدوده‌ای است و باید آن محدوده را پیدا کنیم. هر چند در بعضی مواقع چشم‌پوشی و صرف‌نظر نمودن حکمِ ضرورت دارد؛ مثلاً از مقداری ثروت برای دادن زکات و خمس و از جان برای جهاد در راه خداوند باید چشم‌پوشی نمود. در آیات مذکور معنای کنایه‌ای، مجملی است برای جلب توجه مؤمنین و مؤمنات؛ یعنی به مسلمان‌ها بگو از مشاهده مُحرّمات و هر آنچه چشم دوختن به آن حرام است چشم برگیرند و نگاه خود را کنترل و مدیریت نمایند.
در «تفسیر المیزان» ذکر شده؛ قُل (بگو) در جمله «قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ» به معنای «امر» و تقدیر آن، این است که ایشان را امر به غض و چشم‌پوشی کن که اگر امر بکنی چشم خود را می‌پوشند و این آیه به جای اینکه نهی از چشم‌چرانی کند، امر به پوشیدن چشم کرده و فرقی ندارد و آن امر، این نهی را افاده می‌کند، و چون مطلق است، نگاه به زن اجنبی را بر مردان، و نگاه به مرد اجنبی را بر زنان تحریم فرموده است. (ترجمه تفسیر المیزان، طباطبایی، ترجمه موسوی همدانی، ج15، ص155-154)
بنابراین می‌توان نتیجه گرفت حدود چشم‌پوشی «غض بصر» این است که از مشاهده مُحرّمات و هر آنچه چشم دوختن به آن حرام است، باید چشم برگرفت؛ یعنی باید چشم و نگاه خود را در کنترل اراده الهی و انسانی خود قرار دهیم. خصوصاً اگر چشم تمایل به نگاه حرام داشت، از آن صرف‌نظر کنیم و برای رسیدن به کمال و سعادت انسانی خویش در مقابل شهوت خود ایستادگی نموده و مقاومت کنیم.
منبع: کتاب پنجاه پرسش و پاسخ در مورد چرایی حجاب، خانم شکرانی، ص 101