چگونه معاد لازمه رحمت الهی است؟
چگونه معاد لازمه رحمت الهی است؟
با استناد به آیه ۱۲ سوره انعام که می فرماید:
قُلْ لِمَنْ ما فِی السَّماواتِ وَ الْاَرْضِ قُلْ لِلَّـهِ کَتَبَ عَلی نَفْسِهِ الرَّحْمَهَ لَیَجْمَعَنَّکُمْ إِلی یَوْمِ الْقِیامَهِ لا رَیْبَ فِیهِ الَّذِینَ خَسِرُوا اَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لا یُوْمِنُونَ
بگو: آنچه از آسمان‌ها و زمین است از آن کیست؟! بگو: از آن خدایست که رحمت و بخشش را بر خودش واجب کرده است! خدایی که همه شما را در روز قیامت - که هیچ شکی در وجود آن نیست - جمع خواهد کرد. و کسانی که به خودشان ضرر زده‌اند همان‌کسانی هستند که به حقایق ایمان نمی‌آورند
توضیح:
بگو این همه حقایق هستی و عظمت عالم بالا و پایین برای کی و چیست؟ بگو همه در رابطه با اوست، همه سیر الی الله دارند و همه در یک هدف نهایی در حرکتند که در برهان حرکت، همیشه حرکت به سوی مقصدی انجام می‌گیرد، اگر مقصد بالاتر باشد و متحرک مختار به سوی هدف پایین‌تری حرکت کند، و یا اگر دخالت محرک برای معین کردن هدف مطرح باشد؛ اما بالاترین هدف را نگیرد؛ این نقص است. بالاترین هدف لقاء خداست، پس حرکت به سوی آن لازم است.
لَیَجْمَعَنَّکُمْ إِلی یَوْمِ الْقِیامَهِ با استفاده از لام و نون تاکید ثقیله تاکید می‌فرماید که محققاً، قطعاً شما را برای روز قیامت جمع می‌کند. علاوه بر این یک تاکید دیگر در آخر می‌گذارد لا رَیْبَ فِیهِ یعنی شکی در آن نیست.
کَتَبَ عَلیٰ نَفسِهِ الرَّحْمَه؛ یعنی خدا بر خود رحمت را لازم کرده است. اگر در روز قیامت شما را جمع نکند و در محضر عدل الهی قرار نگیرید رحمت الهی تحقق نیافته است. چون رحمت خدا قرار است تحقق بیابد، پس حتما باید قیامتی باشد تا همه در آنجا حاضر بشوید و شکی در این موضوع نیست(لا رَیْبَ فِیهِ)
الَّذِینَ خَسِرُوا اَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لا یُوْمِنُونَ؛ آنها که ایمان ندارند رحمت خدا، احسان، تجلی رحمت و قیامت را قبول ندارند و مشغول امور دنیوی هستند، آنها دچار خسران می‌شوند. کسی که دچار خسران بشود یعنی سرمایه خود را از دست داده است. گرچه رحمت الهی گسترده است ولی گروهی خود را محروم می‌کنند.
رابطه بین معاد و رحمت الهی
در این آیه بین آن رحمتی که خدا برای خود لازم کرده است و معاد ارتباط برقرار شده است. خداوند اگر رحیم نباشد نقص است و با توجه به آیه مذکور رحمت را بر نفس خود واجب کرده و تجلی رحمت احسان است؛ از این رو با توجه به شروط احسان، معاد لازمه رحمت الهی است؛ زیرا
۱- انسان نیاز به بقاء را بر مبنای فطرت، احساس می‌کند، اگر خدا این نیاز را جواب ندهد، رحمت نکرده است.
۲- انسان می‌تواند موجود تداوم داری باشد و به کمالش بر اساس تداوم آن نائل می شود. این دنیا ظرفیت رسیدن به کمال را ندارد، وَالْآخِرَهُ خَیْرٌ وَاَبْقَیٰ (اعلی/17)، خدا می تواند عالم دیگری قرار بدهد که در آن عالم به کمال لایق خود برسیم و اگر قرار ندهد، رحمت خود را شامل حال ما نکرده است.
۳- اگر انسانی همچون امام حسین (ع) مظلومانه در این عالم شهید شد و خانواده او به اسارت رفتند و یزید فاسق و فاجری هم خورد و برد و زد و گرفت. اینها که به حق خود در این دنیا نرسیدند. این خلاف رحمت خداست. از این رو اگر خداوند رحیم است باید معاد قرار دهد تا فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ خَیْرًا یَرَهُ وَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ شَرًّا یَرَهُ (زلزال/8-7)و مجرمین از غیر‌مجرمین غربال شوند. وَامْتَازُوا الْیَوْمَ اَیُّهَا الْمُجْرِمُونَ (یس/59)
4- رحمت صفت کمالیه است، خداوند رحیم است و تجلی رحمت او احسان است از این رو معاد لازمه‌ی صفات کمالیه است. اگر معاد نباشد رحمت خداوند زیر سوال می‌رود.
به کوشش خانم خرم نژاد
منبع: متن سخنرانی دکتر اسدی گرمارودی معاد برهانی در آیات قرآن، جلسه بیست و دوم
نظر شما :