می‌گویند چرا شیعیان اصرار دارند که بر تربت حسینی سجده نمایند؟ آیا این نوعی بت پرستی نیست؟
می‌دانیم که شیعه تنها سجده بر اشیایی چون خاک، سنگ یا روییدنی‌هایی از خاک را صحیح می‌داند. که این عقیده نشأت گرفته از سنت نبوی است که از طریق احادیث رسول اکرم(ص) و احادیث اهل البیت(ع) به دست آمده است. روایات متعدد نشان می‌دهد بهترین شکل سجده بر اساس سنت نبوی(ص) سجده بر خاک است.
برای پاسخ به این سوال که چرا شیعیان خاک کربلا را ارجح می‌دانند و آیا درست کردن مهر و همراه داشتن تربت کربلا برای سجده نمودن نوعی بت‌پرستی نیست؟! لازم است به دو نکته توجه شود:
1-سجده بر تربت با سجده برای تربت تفاوت فاحش دارد. آیا سجده بر خمره، حصیر، خشت یا سنگ که به وسیله پیامبر(ص) و اصحاب ایشان صورت می‌پذیرفت بت‌پرستی بوده است؟ قطعا این سجده برای حصیر و سنگ و... نیست؛ بلکه این سجده برای خدا و بر روی چیزهایی که خدا دستور داده صورت پذیرفته است. سجده بر تربت کربلا نیز همین طور. سجده برای تربت انجام نمی‌گیرد؛ بلکه تنها به سبب تعظیم در برابر ذات اقدس الهی انجام می‌شود.
2- خاک کربلا با توجه به ادله عقلی و نقلی از ویژگی‌های خاصی برخوردار است که باعث می‌شود این خاک بر سایر خاکها اولویت داشته باشد.
به تأیید عقل، هر ظرف زمانی و مکانی به جهت وقایعی که در آن رخ می‌دهد از ارزش خاصی برخوردار می‌شود که سایر ظروف زمانی و مکانی از آن ارزش برخوردار نیستند.
از نظر نقلی نیز میان شیعه و سنی امری قطعی و قابل استناد است که مکان ها و زمان‌ها به واسطه اتفاقاتی که در آن‌ها واقع شده است با یکدیگر متفاوت هستند. به عنوان مثال شیعه و سنی اتفاق نظر دارند که نماز در مسجد النبی، مسجدالحرام و مسجد قبا اجر و ثواب بیشتری دارد. (صحیح بخاری، ج4، ص492)
در خصوص تربت کربلا نیز شیعه و سنی معتقد هستند که پیامبر(ص) به خاک کربلا توجه خاصی داشتند و به آن سفارش نموده‌اند. «شمس الدین ذهبی» عالم مشهور اهل سنت نقل می‌کند:
- علی(ع) فرمود: روزی در محضر پیامبر(ص) بودم، در حالی که اشک از چشمان مبارک آن حضرت جاری بود. پیامبر(ص) فرمود: اکنون جبرئیل نزد من بود و به من خبر داد که حسین(ع) کشته خواهد شد؛ جبرئیل به من گفت: آیا میخواهی تربت او را به تو نشان دهم تا آن را استشمام کنی؟ گفتم: بله! پس جبرئیل دست خود را دراز کرد و مشتی خاک را برداشت و به من داد. به این جهت اشکم جاری است.( سیر اعلام النبلاء، ذهبی، ج3، ص288)
در منابع شیعه و سنی نیز آمده است:
- ام سلمه از پیامبر(ص) واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) را شنیده بود و پیامبر(ص) مشتی از خاک کربلا را به او دادند و فرمودند: هرگاه این خاک به خون تبدیل شد، بدان حسین(ع) شهید شده است. (المعجم الکبیر، طبرانی، ج3، ص112؛ مسند احمد حنبل، ج3، ص242؛ مقتل الحسین، خوارزمی، ج1، ص162؛ ارشاد، مفید، ج2، ص130)
در حدیثی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است:
وَ هِىَ أَطْهَرُ بُقاعِ اْلأَرْضِ وَ أَعْظَمُها حُرْمَةً وَ إِنَّها لَمِنْ بَطْـحاءِ الْجَنَّـةِ
(کربلا) پاکترین بقعه روی زمین و از نظر احترام بزرگترین بقعه‌هاست و قطعاً کربلا از بساط‌های بهشت است.(بحارالانوار، مجلسی، ج98، ص115)
در روایت دیگری از رسول خدا(ص) چنین نقل شده است:
یُقْبَرُ ابْنِی بِأَرْضٍ یُقَالُ لَهَا کَرْبَلَاءُ هِیَ الْبُقْعَةُ الَّتِی کَانَتْ فِیهَا قُبَّةُ الْإِسْلَامِ الَّتِی نَجَّى اللَّهُ عَلَیْهَا الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَ نُوحٍ فِی الطُّوفَانِ
فرزندم حسین(ع) در سرزمینی به خاک سپرده می‌شود که به آن کربلا گویند. آن بقعه ممتازی که همواره گنبد اسلام بوده است و خداوند مؤمنینی را که با نوح بودند در آنجا از طوفان نجات داد.(کامل الزیارت، ابن قولویه، ص269)
ابن ابی الحدید معتزلی در خصوص ارزش خاک کربلا از قول امیرالمومنین خطاب به آن خاک پاک چنین نقل می‌کند:
وَاها لَکِ أَیَّتُهَا التُّرْبَةُ لَیَحْشُـرُنَّ مِنْـکَ قَـوْمٌ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ بِغَیْرحِسابٍ
چه خوش بویی ای خاک! همانا از تو مردمی در قیامت محشور می‌شوند که بدون حساب وارد بهشت می‌شوند.(شرح نهج البلاغه، ابن ابیالحئیئ، ج3، ص170)
شیعه با توجه به روایات مذکور بهترین محل سجده را خاک و در میان خاکها بهترین را خاک کربلا می‌داند؛ به همین جهت همواره تکه‌ای از خاک کربلا را تمیز نگه می‌دارد تا برای سجده از آن استفاده کند. همان طور که اصحاب پیامبر(ص) و تابعین طبق سنت آن حضرت، سنگ تمیز، خمره پاکیزه، حصیر یا مشتی از خاک را برای سجده نگه می‌داشتند.
ابن حجر عسقلانی در حالات عمر بن عبد العزیز می‌نویسد:
- عمربن عبد العزیز خلیفه اموی این‌گونه بود که به خمره اکتفا نمی‌کرد؛ بلکه مقداری خاک بر روی آن می‌ریخت و بر آن سجده می‌نمود.(فتح الباری، عسقلانی، ج1، ص410)
ابن سعد در طبقات الکبری نقل می‌کند:
- مسروق( از تابعین و مفتی‌های کوفه) وقتی به مسافرت می‌رفت خشتی با خود برمی‌داشت تا در کشتی بر آن سجده کند.(الطبقات الکبری، ابن‌سعد، ج6، ص79)
خلاصه مطلب: سجده برای تربت انجام نمی‌گیرد؛ بلکه تنها به سبب تعظیم در برابر ذات اقدس الهی انجام می‌شود. خاک کربلا با توجه به ادله عقلی و نقلی از ویژگی‌های خاصی برخوردار است در خصوص تربت کربلا نیز شیعه و سنی معتقد هستند که پیامبر(ص) به خاک کربلا توجه خاصی داشتند و به آن سفارش نموده‌اند. به همین جهت شیعیان همواره تکه‌ای از خاک کربلا را تمیز نگه می‌دارند تا برای سجده از آن استفاده کنند.
منبع: کتاب طلوع یقین، دکتر اسدی گرمارودی، ص210-190
نظر شما :