چرا توصیه می شود اگر در عزای امام حسین(ع) گریه ات نمی‌گیرد خودت را به گریه بزن؟ این کار ریا نیست؟

عادت به صفات ارزنده از جمله امور مثبت و مورد تأیید دین و علم است. گاهی لازم است برای پیدا کردن یک ویژگی عالی، تمرین کنیم و با ممارست به آن نائل شویم. خود را به گریه زدن نوعی تمرین است. شخصی از امام صادق درباره غلط یا صحیح بودن این عمل سوال پرسید. حضرت در پاسخ فرمودند:

قُلتُ لِأَبی‌عَبدِاللّهِ(ع): إنّی أتَباکى فِی الدُّعاءِ ولَیسَ لی بُکاءٌ؟قالَ علیه السلام : نَعَم ، ولَو مِثلَ رَأسِ الذُّبابِ.

به امام صادق(ع) گفتم : آیا من [مى توانم] در هنگام دعا کردن، خود را به گریه بزنم، با آن که گریه ندارم؟ فرمود : «آرى ، اگرچه به اندازه سر مگسى باشد.»( اصول کافی، کلینی، ج2، ص483)

همچنین حضرت(ع) در روایتی دیگر توصیه به تباکی (خود را به گریه زدن) نمودند:  

إن لَم تَکُن بِکَ بُکاءٌ فَتَباکَ 

اگر گریه ات نمی‌گیرد خود را به گریه بزن.(اصول کافی، کلینی، ج2، ص483)

در حقیقت امام می‌خواهد راهِ یافتنِ چشم گریان را به ما بیاموزند. آنقدر اشک و دیده گریان اهمیت دارد که عادت و تمرین برای حصول آن مفید است. در حقیقت گریه با پشتوانه معرفتی عامل رشد و کمال است.

البته باید توجه داشت که عادت به گریه و تباکی با ریا تفاوت فاحش دارد. چون در ریا قصد و انگیزه جلب نظر دیگران است. ریاکار می‌کوشد که خود را خوب جلوه دهد، گرچه خوب نیست و قصد خوب شدن را هم ندارد. لذا هر کار خوبی را به قصد مورد توجه قرار گرفتن انجام دهیم ناپسند می‌شود. همان طور که در قرآن آمده است:

فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ... الَّذِینَ هُمْ یُرَاءُونَ (آیات 6و4 از سوره ماعون)

وای بر نمازگزاران... آنانی که خودنمایی می‌کنند.

قرآن حتی نماز را با آن همه ارزش و اهمیتی که دارد، اگر به قصد ریا انجام شود زشت می‌شمرد.

تباکی به نیت خوب جلوه کردن نیست. فرد نمی‌خواهد با این اعمال خود را شایسته نشان دهد، بلکه می‌خواهد به شایستگی برسد و لذا در فرهنگ اسلامی ارزش اعمال را به «نیت» دانسته اند. از پیامبر(ص) نقل شده است:

إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیَّات

همانا (ارزش) اعمال به نیت آنهاست. (بحارالانوار، مجلسی، ج67، ص211)

اگر فرد در تباکی، قصد می‌کند که دیگران او را عزادار حساب کنند، ناشایست و ریاست؛ ولی اگر نیت کرده که به این طریق به عزادار حقیقی تبدیل شود، تمرینی سازنده است. همان‌گونه که در روش های تربیتی و روانشناسی، تلقین روشی پذیرفته است.

منبع: کتاب اکسیر اشک، دکتر اسدی‌گرمارودی، ص72-70