۱۰-می گویند: در شوش پایتخت ایران دانشگاه بزرگی به نام جندی شاپور بود که سالها دوام داشت تا اینکه در زمان حمله اعراب به ایران از بین رفت! آیا اینگونه است؟

پاسخ آقای مطهری: اولاً، بعد از دوره یونان و قبل از تاسیس دانشگاه جندی شاپور در ایران، دانشگاه عظیم اسکندریه بوده که با دانشگاه جندی شاپور قابل مقایسه نبوده است. مسلمانان که از قرن دوم هجری و اندکی هم در قرن اول هجری به نقل علوم خارجی به زبان عربی پرداختند، به مقیاس زیادی از آثار اسکندری استفاده کردند.

ثانیاً، دانشگاه جندی شاپور که بیشتر یک مرکز پزشکی بوده، کوچکترین آسیبی از ناحیه اعراب فاتح ندید و به حیات خود تا قرن 3 و 4 هجری ادامه داد. پس از آنکه حوزه عظیم بغداد تاسیس شد، دانشگاه جندی شاپور تحت الشعاع واقع گشت و تدریجاً از بین رفت.

ثالثاً، دانشگاه جندی شاپور را علمای مسیحی که از لحاظ مذهب و نژاد به حوزه روم (انطاکیه) وابستگی داشتند اداره می کردند. روح این دانشگاه مسیحی بود نه زرتشتی ایرانی.

البته روح ملت ایران یک روح علمی بوده است ولی رژیم موبدی حاکم بر ایران در دوره ساسانی رژیمی ضد علمی بوده است. به همین دلیل در جنوب غربی و شمال شرقی ایران که از نفوذ روح مدهبی موبدی به دور بوده، مدرسه و انواع علوم وجود داشته است.
 

کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران