۳۶- آیا حجاب در صدر اسلام بین زنان پیامبر (ص) و زنان مسلمان و کنیزان متفاوت بوده است؟
شاید این پرسش از آراء بعضی مفّسرین نشأت گرفته باشد که به نظر ایشان زن‌ها در میان اعراب دو گونه بوده‌اند: آزاد و کنیز که پوششی متفاوت داشتند. البته قبل از اسلام نیز در بعضی جوامع چنین رسمی مطرح بوده است. به عنوان نمونه، «در کیش آریایی زنان محترم، محجوب بودند و برای حفظ حیثیت طبقه ممتاز و تمایز از زنان عادی و طبقه چهارم، صورت خود را می‌پوشاندند و گیسوان خود را پنهان نگه می‌داشتند و در زمان داریوش، زنان طبقات بالای اجتماع، جز در تخت روان روپوش دار بیرون نمی‌آمدند.» ( تاریخ تمدن، دورانت، ج1، ص552)
«در اروپا هم زنانی که دارای مرتبه اجتماعی بالاتری بودند، پوشش بیشتری داشتند و نحوه و کیفیت پوشش آنان با زنان خدمتکار بسیار متفاوت بوده است. حتی وقتی که به پیاده‌روی و یا اسب سواری می‌رفتند از ماسک مخمل سیاه استفاده می‌کردند.» (تاریخ تمدن، دورانت، ج7، ص 174)
«در قرن 18 میلادی، در آمریکا و انگلیس، لباس روزمرۀ زنان شامل روجامه‌اییِ کوتاه از پارچۀ بادوام و دامنی بلند بود که روی یک زیردامنی از جنس پارچۀ دست‌بافت می‌پوشیدند و پیش‌بندی بلند از کتان سفید روی آن می‌بستند. لباس‌های فاخر زنان ثروتمند بلندتر بود و از پارچه‌های ظریف‌تر دوخته می‌شد و بالشتکی در پشت کمر قرار می دادند و یا از فنر استفاده می‌کردند که به هیچ وجه برآمدگی بدن و پاها مشخص نبود.» ( اقتباس از کتابچه پوشش و عفاف حریم ریحانه)
همین طور در دوران جاهلیت زنانی بودند که عنوان آزاد داشتند و در حمایت خانواده، از آزار و اذیت افراد فاسق دور نگه داشته می‌شدند و در مقابل، کنیزان به علت پوشش نامناسب، گاهی مورد اذیت و آزار و تجاوز افراد جاهل و فاسق قرار می‌گرفتند. در عین حال، بعضی مردان پست، از حد کنیزان پا فراتر گذاشته به آزار و اذیت زنان آزاد هم می‌پرداختند و چون مورد اعتراض قرار می‌گرفتند می‌گفتند ما فکر کردیم کنیز است؛ چون تفاوتی بین پوشش آنان و کنیز نبود. گفته‌اند بر این اساس این آیه نازل شد که زنان پیامبر (ص) و زنان مؤمنین جلباب بیاندازند و لبه‌هایش را به هم نزدیک کنند تا بین آنان و کنیزان تفاوتی باشد تا این عذر از جوانان متعرض گرفته شود.(ترجمه تفسیر المیزان، طباطبایی، ترجمه موسوی همدانی، ج16، ص510؛ تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج17، ص426)
ولی گمان بر این است که این ایه فقط به این منظور نازل نشده است زیرا؛
1- اگر چنین مطلبی را بپذیریم که تعرض به کنیزان مانعی نداشته و تعرض به زنان آزاد جرم بوده است، باید قبل از اسلام یا در مکه، زمانی باشد که اسلام قدرت دفاع از کنیزان و مسلمانان را نداشته است و زن آزاد تحت حمایت خانواده از او دفاع می‌شده است. در حالی که این آیه در مدینه نازل شده است و زنان انصار که جلباب بر سر می‌کردند در مدینه بودند و نه در مکه.
2- در مدینه، اسلام آنقدر قدرت و شوکت داشت که بتواند از زنان، چه آزاد و چه کنیز دفاع کند و اگر فرد مسلمانی مورد تعدی قرار می‌گرفت، قدرت دفاع از او را داشت و اهل مدینه نیز گفته بودند ما از شما و زنان شما (آزاد و کنیز) به مانند زنان خود دفاع می‌کنیم. با همین تعهد بود که پیامبر (ص) به مدینه هجرت فرمودند. پس در حقیقت وقتی این آیه نازل شد که اسلام قدرت دفاع از زن آزاد و کنیز را داشت.
بنابراین، دستور و حکمِ پوشیدن جلباب، برای همه‌ی زنان مسلمان اعم از زنان پیامبر (ص) و دیگر زنان و کنیزان مسلمان بوده و تفاوتی در آن نیست، نه اینکه فقط برای تمایز بین زن آزاد و کنیز باشد! بلکه یک واقعیتی را نیز بیان داشته که زنان مسلمان و محجوب، همیشه محترم بوده و هستند و به شخصیت خود علاقمندند و بزرگی، وقار و پوشش کامل آنان مانع از تعرض افراد پست و سود جو می‌شود و هرگز خود را طوری در معرض دید افراد ناپاک قرار نمی‌دهند که مورد اذیت و آزار قرار گیرند.