۲۱- می‌گویند چرا ما بانوان باید به خاطر نگاه مردان و به گناه نیفتادن آنان حجاب داشته باشیم؟

در پاسخ به این سؤال گوییم: اسلام ابتدا دامنه نگاه مردان را محدود نموده و بعد برای مصونیت زن حکم حجاب را مطرح کرده است. قرآن کریم می‌فرماید:

﴿قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصٰارِهِمْ...﴾ ( سوره نور، آیات 30 و 31)

به مؤمنان بگو چشم‌های خود را (از نگاه به نامحرمان) فرو گیرند...

طبق آیه قرآن کریم ابتدا کنترل نگاه و نگریستن را بیان می‌کند؛ زیرا نگاه کردن در اختیار فرد است؛ اما پوشش دیگری در اختیار نگاه کننده نیست. ما می‌توانیم خود را عوض کنیم، چون در اختیار خود هستیم؛ اما نمی‌توانیم دیگران را تغییر دهیم؛ چون اختیار آنان در دست ما نیست! آنچه باعث انحراف و آلودگی جنسی می‌شود، نخست از نگاه‌های ناپاک آغاز می‌گردد؛ پس باید «غض بصر» داشت؛ یعنی چشم را کنترل نمود و بدین ترتیب با کنترل چشم و پوشش بانوان شهوت نیز کنترل می‌گردد.

غریزه جنسی، غریزه‌ای بسیار نیرومند است که هر چه بیشتر اطاعت شود، سرکش‌تر می‌گردد. اسلام به قدرت این غریزه توجه داشته و برای تعدیل و رام کردن آن تدابیری اندیشیده است. در واقع اسلام با محوریت قرار دادن دو معیار اساسی پوشش زنان و کنترل نگاه مردان در حفظ سلامت روانی جامعه کوشیده است.

خداوند گرایشی ذاتی در وجود مردان قرار داده است تا با تمایل به جنس زن، تشکیل خانواده دهند و از این طریق نیازهای وجودی هر دو جنس ارضاء شده و موجبات رشد و تکامل انسانی آن‌ها فراهم گردد؛ اما اگر این گرایش در جهت نادرست و مسیری جز این به کار گرفته شود، انسان را از حد انسانیت خود تنزل داده و در ارضای غرایز حیوانی خود غوطه‌ور می‌سازد. از این رو همچون صید و صیاد، صید باید برای حیات خود بکوشد و نگذارد دستخوش شهوات مادی صیاد گردد؛ لذا خداوند نخست می‌فرماید: غض بصر و سپس به حفظ فروج و آشکار نکردن زینت زنانه امر می‌کند.

در محضر یکی از فقهای قم این سوال مطرح شد که چرا اسلام اول به مردان می‌فرماید چشم خود را کنترل کنید بعد به زنان کنترل چشم و آشکار ننمودن زینت را توصیه نموده است؟ ایشان فرمودند: «مردی که چشم‌چرانی می‌کند، اول به خود ضرر می‌زند و خود را به مشکل می‌اندازد. ضمن آنکه اثرات نگاه در آقایان شدیدتر از بانوان است؛ اما بانوان هم نباید زمینه نگاه آقایان را فراهم نمایند.»

تحقیقات علمی نیز در تفاوت‌های جنسی زن و مرد ثابت کرده است که مردان نسبت به محرک‌های چشمی حساس‌تر از زنان هستند. طبق تحقیقات «ویلهم اشتگل»، نیازهای جنسی باعث می‌شود که «لی بیدو» در اعصاب چشم متمرکز شود و با این تمرکز، بستگی عصب چشم با اعصاب جنسی توسعه یافته و شخص از چشم چرانی لذت ببرد و با دیدن اندام جنس مخالف تحریک شود.( اصول روانکاوی، فروید، صص 259-257)

کنترل نگاه در واقع نقطه ضعف مردان است، که بعضی از زنان هم از این نقطه ضعف آنان سوء استفاده نموده و از این راه بسیار راحت می‌توانند مردان را جذب خود کنند و به اهداف سوء خود برسند!

در امور اجتماعی تقاضا بر عرضه مقدم است، اگر جنسی خریدار نداشته باشد، مردم آن را آماده نمی‌کنند؛ ولی وقتی معلوم شد تقاضا هست، به فکر عرضه می‌افتند؛ اما در قوانین خداوندی، عرضه بر تقاضا تقدم دارد. به طور مثال خداوند ابتدا زن را شیرده می‌آفریند، قبل از اینکه نوزادی داشته باشد؛ زیرا خداوند در قوانین الهی منتظر نیست که فسادی بشود و بعد قانون وضع کند، بلکه قوانین او دفع فساد می‌کنند نه رفع فساد. یعنی قبل از اینکه بشر از طریق نگاه به گناه بیفتد، می‌فرماید: نگاه خود را کنترل کنید و قبل از ایجاد فساد، به بانوان حجاب را توصیه می‌نماید.

حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند:

یَقولُ اللّه تبارکَ و تعالی لِابْنَ آدَمَ: اِن نازَعَکَ بَصرُکَ اِلَی بَعضِ مَا حُرِّمَتْ عَلَیْکَ فَقَدْ اَعَنتُکَ عَلَیْهِ بِطَبِقَتَینِ فَاَطْبِق.( الکافی، کلینی، ج8، ص219؛ وسائل الشیعة (الإسلامیة)، حر عاملی، ج11، ص201؛ و با اندکی تفاوت در: کنز العمال، متقی هندی، ج15، ص856؛ تفسیر الثعلبی، ج10، ص209؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی، ج20 ص65)

خداوند تبارک و تعالی به فرزند آدم می‌فرماید: اگر چشمت بخواهد تو را به گناه و حرام بکشاند من دو پلک در اختیار تو قرار داده‌ام، پس آن را فرو بند.

امیرالمؤمنین علیه السلام نیز در سلام کردن به زن‌های جوان سبقت نمی‌گرفتند مبادا که انگیزه فتنه و یا فسادی پیش آید.( ر.ک. الکافی، کلینی، ج2، ص648 و ج5، ص535؛ وسائل الشیعة (آل البیت)، حر عاملی، ج12، صص77-76 و ج20، صص335-334؛ بحارالانوار، ج 40، ص 435)

حضرتش نمی‌خواهند برای عرضه، زمینه‌ای فراهم شود. وقتی در جامعه عرضه نباشد، به تبع تقاضا هم خود به خود محو می‌گردد. از این رو تدبیر دین نیز در کنترل مفاسد، حذف زمینه‌های فساد است.

اسلام به بانوان توصیه حجاب و پوشش مناسب می‌نماید و به آقایان نیز کنترل و حفظ نگاه می‌آموزد. خانمی که با نداشتن حجاب اسلامی، خود زمینه عرضه را فراهم می‌نماید، چگونه می‌تواند جلوی تقاضا را بگیرد و چگونه انتظار دارد مردان سر به زیر داشته و احساسات درونی خود را در مواجهه با ایشان کنترل کنند؟!

پس حجاب بانوان، هم برای آنان مصونیت و محافظ است و هم جلوی انگیزه‌های سوء بعضی مردان را می‌گیرد.

 همچنین مردان نیز باید نگاه‌های خود را کنترل نمایند تا زمینه تقاضا را فراهم نکنند؛ زیرا میدان آستانه تحریک چشم از بقیه حواس بیشتر است و چشم بیشترین تحریکات حسی را دریافت می‌کند و این دل است که بعد از نگاه به کار می‌افتد؛ یعنی آنچه را چشم دیده، دل طلب می‌کند و در صورتی که امکان رسیدن به آنچه دیده فراهم نشود، افسردگی عاید انسان می‌گردد.

این است که برخی فریاد برآورده‌اند که:

ز دست دیده و دل هر دو فریاد

 هر آنچه دیده بیند دل کند یاد

بسازم خنجری نیشش ز پولاد

 زنم بر دیده تا دل گردد آزاد (دو بیتی‌ها، بابا طاهر عریان، ش23)

و یا خطر چشم‌چرانی را این‌گونه متذکر شده‌اند که:

نگـاه خیـره ببین تا کجا کشـاند کـار

عزیز و محترمی را چِسان نماید خوار

بـه یک نگـاه ببازد تمـام هستـی خود

ز قبح و زشتی و پستی دگر ندارد عار

نگاه تند زشیطان چو تیر مسمومی است

به قلب روشن پـاکان رسد، نماید تار

خلاف دین مبین می‌کند به فخر و به ناز

زانحراف چه حاصل شود چه آرد بار

پنـاه می‌برد این عبـد «ملتمس» به خـدا

که دشمنش به پناهنده‌اش ندارد کار (ندای ملتمس، علم الهدی، ص42)

از این رو اسلام ابتدا به مردان در مدیریت نگاه و سپس به زنان در نگریستن و پوشش معقول و متین سفارش اکید می‌نماید.

گفتار بعضی از مستشرقین در تعامل زنان و مردان

صرف‌نظر از آنچه در باب رابطه نگاه و پوشش و عرضه و تقاضا و نحوه تعامل زن و مرد در اسلام بیان شده، در بیان برخی مستشرقین قابل پی‌جویی است و نتایج دیدگاه‌های آنان با آنچه اسلام، سال‌ها پیش از آن‌ها بیان کرده همخوانی دارد. به طور مثال:

فرانتس فانون -جامعه شناس و فیلسوف فرانسوی- می‌گوید:

دیدن در برخورد با زن محجبه یک طرفه است و طرف مقابل نمی‌تواند او را ببیند، و زنی که دیده نمی‌شود، تسلیم نمی‌گردد و خود را عرضه نمی‌کند.(انقلاب الجزایر با بررسی جامعه شناسی یک انقلاب، فانون، ص14)

لیندزی کان می‌گوید:

وقتی مرد پذیرفت که بنگرد و زن پذیرفت که نگریسته شود مردان به زنان می‌نگرند و زنان نیز به خود می‌بالند که مورد تماشا قرار گرفته‌اند! آیا دیگر چیزی برای دفاع باقی می‌ماند؟ چرا مرد به خانه و خانواده وفادار باشد؟ اصلا چرا مرد خانه و خانواده تشکیل دهد؟( مقاله مردان می‌نگرند و زنان نگریسته می‌شوند.)

 وندی شلیت (خانم وندی شلیت (Wendy shalit) در سال ۱۹۷۵ در ایالت ویسکانسین (Wisconsin) آمریکا متولد شد. وی در سال ۱۹۹۷ از دانشگاه ویلیامز مدرک کارشناسی رشته فلسفه را اخذ نمود. نخستین کتاب او با نام «بازگشت به عفاف؛ کشف فضیلت گمشده» در سال ۱۹۹۹ به چاپ رسید. کتاب دوم او با نام «دختران به عفاف روی می‌آورند» در سال ۲۰۰۷ چاپ شد. همچنین کتاب دیگری تحت عنوان «نابودی عفاف، ارمغان فمینیسم» دارد که خلاصه‌ای از آن در کتاب «فمینیسم در آمریکا تا سال ۲۰۰۳» به چاپ رسیده است.( - فیلسوف آمریکایی- می‌گوید:

چگونه می‌توانیم انتظار داشته باشیم، مردان محترمانه رفتار کنند در حالی که تعداد زیادی از زنان، با بی‌عفتی خود دائما پیام‌های محرک برای مردان می‌فرستند.( فمینینست در آمریکا تا سال 2003، شلیت، ص33)

این سخنان نشان می‌دهند گاهی احساسات خلاف داده‌ها و خواسته‌های عقل عمل کرده و فرمانده فکر و اندیشه انسان می‌گردد. به طوری که روی روابط خانوادگی اثرات سوء خود را آشکار می‌سازد، مانند آقایانی که همسران خود را با خانم‌های تزیین شده در ملأ عام مقایسه می‌کنند، اغلب باعث پاشیدن زندگی منسجم خانوادگی خود می‌گردند. پس بر اساس آنچه گفته شد برای سلامت فرد، خانواده و جامعه هم پوشش لازم است و هم کنترل نگاه.