۳۵- بانوان چگونه رفتار کنند که مورد آزار و اذیت قرار نگیرند؟

پاسخ این پرسش در آیه 59 سوره احزاب مذکور است که می‌فرماید:

﴿یٰا أَیُّهَا اَلنَّبِیُّ قُلْ لِأَزْوٰاجِکَ وَ بَنٰاتِکَ وَ نِسٰاءِ اَلْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذٰلِکَ أَدْنىٰ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلاٰ یُؤْذَیْنَ وَ کٰانَ اَللّٰهُ غَفُوراً رَحِیماً﴾

ای پیامبر! به همسرانت و دخترانت و زنان مؤمن بگو جلباب‌ها (روسری‌های بلند، چادر) خود را بر خویش فرو افکنند،(نیک بپوشند) این کار برای این است که (محترم) شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند و (اگر تاکنون خطا و کوتاهی از آن‌ها سر زده) خداوند همواره بخشنده و مهربان است.

در این آیه مقصود از ﴿... نسَاء الْمُؤْمِنِینَ...﴾ ، همه‌ی زنان مسلمان در همه‌ی دوران‌هاست و جَلَابِیبِ، جمع جلباب به پارچه بلندی اطلاق می‌شود که که سر تا پای انسان جز صورت و دستان را تا مچ می‌پوشاند. همچنین به چادر، پیراهن گشاد، ملحفه، نوعی پوشاک زنانه (ترجمه تفسیر المیزان، طباطبایی، ترجمه موسوی همدانی، ج16، ص510) همانند «رداء» مردانه نیز جلباب گفته می‌شود.

واژه یُدْنِینَ هم از مصدر ادناء به معنای نزدیک کردن و فرو گذاشتن( تاج العروس، زبیدی، ج19، ص417؛ القاموس المحیط، فیروز آبادی، ج1، ص15 و ج4، 329) است. با توجه به این معانی، جمله ﴿... یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ...﴾ می‌تواند گویای دو مطلب باشد:

نخست اینکه به زنان توصیه می‌کند لبه‌های پوشش خود (چادر، روسری بلند و...) را به هم نزدیک نمایند که لباس‌های زیرین آشکار نگردد تا به وقار و سکینت شناخته شوند و مورد آزار و اذیت قرار نگیرند. (و با توجه به این معنی به نظر می‌رسد مفهوم جلباب و خمار برای زنان صدر اسلام کاملاً روشن بوده و تاکید در این است که لبه‌های آن را برای پوشش کامل تر به هم برسانند.)

دوم آنکه سفارش به پوشاندن همه بدن به منظور شناخته شدن به عفت و پاکی و تمایز بین زنان مسلمان از غیر مسلمان می‌کند تا در نتیجه مورد آزار و اذیت اهل فسق و فجور قرار نگیرند.

در «تفسیر روح المعانی» معروف به «تفسیر آلوسی» چنین آمده است:

و اَخرَج عَبدُالرَزاق وَ جماعه عَن اُم سَلمه قَالَت: لما نَزلَت هَذهِ الآیَه (یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ) خَرَج نساءُ الاَنصار کانَ عَلی رُئُوسِهِن الغربان مِن السَکینَه وَ عَلیهن اَکسِیةُ (جمع کِسا) سُود یَلبَسنَها( تفسیر الآلوسی، ج22، ص89)

عبدالرزاق و گروهی دیگر از ام سلمه -همسر پیامبر صلی الله علیه و آله و السلم- نقل می‌کنند که او گفت: «چون آیه مذکور نازل شد زنان انصار وقتی از منزل خارج می‌شدند آن‌چنان با سکینه و آرامش بودند که گویی روی سرشان کلاغی نشسته (که با کمترین حرکت خواهد پرید.) و با پارچه سیاه کاملاً خود را پوشانده بودند.»

همین روایت از طریق سلسله روات دیگری در «الدر المنثور» ( الدر المنثور، سیوطی، ج5، ص221) نقل شده است.

بنابراین تفاسیر و روایات نتیجه می‌گیریم که غیر از خمار، یک پوشش سرتا پایی در زمان پیامبر؟ص؟ برای زنان معمول بوده که باعث می‌شد، حتی لباس‌های زنانه هم مشخص نگردد و به آنان وقار و بزرگی خاصی بدهد.

در کتاب «العروة الوثقی» آمده است:

لِأَنَّ السِتر اَبعَدُ عنِ الوقوعِ فِی الزِنا وَ الافتِنانِ وَ نَحوِهُما ( مستمسک العروة الوثقی، طباطبایی حکیم، ج5، پاورقی ص244)

پوشش برای این است که انسان را از وادی زنا، فتنه و گناه و مانند آن دور نگاه دارد.

با توجه به عبارات ﴿...لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ...﴾ (سوره نور، آیه 31)، ﴿...یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ...﴾ و روایات مذکور ذیل تفسیر آن‌ها، مشخص می‌گردد که حجاب بانوان - یعنی پوشش در مقابل نامحرم- به معنای عدم نشان دادن مواضع معینی است که مانع از افتادن در گرداب آزار و اذیت می‌شود و در واقع «خمار و جلباب» وسیله‌ای برای پیشگیری از نزدیک شدن به قُرُقگاه گناه و سقوط در آن است و مزید بر بزرگی و احترام به آنان خواهد بود.