۳۳-آیا خداوند برای انسان کمال فردی و اجتماعی معین کرده است؟

بله، تمام موجودات عالم به درجات کمال فردی و اجتماعی خود می‌رسند. برخی به صورت جبری و بر مبنای نظام خلقت و آفرینش خویش به این کمال دست می یابند و انسان نیز به طور اختیاری بر مبنای اراده و اختیار خود به کمال می‌رسد.

موجوداتی که به اجبار به کمال می‌رسند درمرحله فردی، نظام آفرینش و خلقت برای آنها به گونه‌ای مقررشده که سیر تکامل مشخصی را طی می‌کنند تابه کمال نهایی ممکن خود برسند. در مرحله اجتماعی نیز دارای یک نظام دقیق اجتماعی جبری می‌باشند؛ مانند زندگی زنبورعسل، خداوند درقالب نظام آفرینش کمال زندگی اجتماعی زنبورهای عسل رابه گونه ای برنامه ریزی کرده که کاستی ونقص دردنیای آن مشاهده نمی‌شود. در مورد انسان نیز این امر صادق است؛‌ از این رو اگر بگویم خدا در نظام آفرینش امکان دست یابی به کمال فردی و اجتماعی برای انسان مهیا ننموده و تکامل اشرف مخلوقات خود را نادیده گرفته قطعاً او را بخیل فرض نموده‌ایم؛ درصورتی که می‌دانیم خدا از هر صفت رذیله‌ای مبرا می‌باشد؛ در نتیجه چنین امری عقلی و شرعی و مورد پذیرش نیست.

به کوشش خانم شیخ الاسلام

منبع: کتاب ماء معین،‌ دکتر اسدی گرمارودی،‌ص126