۷- حجاب به چه معناست؟ آیا حکم حجاب در قرآن کریم با لفظ حجاب ذکر شده است؟

حجاب از ماده «ح ج ب» به معنای پنهان کردن، پرده، چیزی که میان دو شیء حائل می‌شود، پوشش، روگیری، ستر و در اصطلاح پوشیدن زن، خویشتن را از نامحرم است.

إمرأة مَحجوُبَة وَ مُحَجَبه، یعنی زنی که خود را پوشانیده است چه پوشاندنی (چه پوشاندن زیبایی).(تاج العروس، زبیدی، ج1، صص405-404؛ لسان العرب، ابن منظور، ج1، ص298؛ مجمع البحرین، طریحی، ج1، 455-454؛ الصحاح، جوهری، ج1، ص107)

کلمه «حجاب»، اصطلاحی است که اخیراً به کار رفته است وآن چه از قدیم در نزد فقها وجود داشته، واژه «ستر» و «ساتر» به معنای پوشش زن در مقابل نامحرمان بوده است. بنابراین پوشش اسلامی زنان به معنای پرده، حبس و زندانی کردن زنان نیست؛ بلکه منظور این است که زن در معاشرت با مردان نامحرم خود را بپوشاند و به جلوه‌گری و خودنمایی نپردازد و مشارکتش در فعالیت‌های ضروری اجتماعی بر اصول انسانی و اسلامی استوار باشد. البته لفظ حجاب در آیات متعدد قرآن به معنای پرده و حائل به کار رفته است که از بعضی آیات حکم محدودیت ارتباط زنان و مردان نامحرم استنباط می‌شود و برخی موضوعات دیگر را بیان می‌کند.

مانند:

﴿... وَ مِنْ بَیْنِنٰا وَ بَیْنِکَ حِجٰابٌ...﴾ (سوره فصلت، آیه ۵)

... و میان ما و تو حجابی (مانعی) وجود دارد...

﴿... إِلاّٰ وَحْیاً أَوْ مِنْ وَرٰاءِ حِجٰابٍ أَوْ یُرْسِلَ رَسُولاً فَیُوحِیَ بِإِذْنِهِ...﴾ (سوره شوری، آیه 51)

... مگر از طریق وحی، یا از وراء حجاب، یا رسولی می‏فرستد و به فرمان او آنچه را بخواهد وحی می‏کند...

﴿... حَتّٰى تَوٰارَتْ بِالْحِجٰابِ) (سوره ص، آیه 32)

...تا از دیدگانش پنهان شدند.

﴿... بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اَلَّذِینَ لاٰ یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ حِجٰاباً مَسْتُورا﴾ (سوره اسراء، آیه 45)

... میان تو و آن‌ها که ایمان به آخرت ندارند، حجاب ناپیدایی قرار می‏دهیم!

به طور مثال آیات مذکور با داشتن لفظ حجاب ربطی به حجاب خاص بانوان ندارد؛ ولی در آیاتی چون آیه53 سوره مبارکه احزاب لفظ حجاب محدودیت ارتباط مستقیم زنان با مردان نامحرم را متذکر می‌شود:

﴿... وَ إِذٰا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتٰاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَرٰاءِ حِجٰابٍ ذٰلِکُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ...﴾

هنگامی که چیزی از وسایل زندگی از آن‌ها (همسران پیامبر) می‏خواهید از پشت پرده بخواهید، این کار برای پاکی دل‌های شما و آنان بهتر است...

 

 

 

ما آیاتی که بدون لفظ حجاب حکم حجاب را بیان می‌کند، عبارت است از:

﴿... وَ لاٰ یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ... . وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلىٰ جُیُوبِهِنَّ... وَ لاٰ یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مٰا یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ...﴾ (سوره نور، آیه 31)

... و زینت خود را جز آن مقدار که ظاهر است (صورت و دست تا مچ) آشکار ننمایند،... .و (اطراف) روسری‌های خود را بر سینه خود افکنند (تا گردن و سینه با آن پوشانده شود)... آن‌ها هنگام راه رفتن پای‌های خود را به زمین نزنند تا زینت پنهانیشان دانسته شود...

﴿... یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ...﴾ (سوره احزاب، آیه 59)

... خود را در پوشش کامل قرار دهند...

﴿... وَ لاٰ تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ اَلْجٰاهِلِیَّةِ اَلْأُولىٰ...﴾ (سوره احزاب، آیه 33)

... و مانند جلوه‌گری زمان جاهلیت خود را در معرض دید نامحرمان قرار ندهید...

با توجه به آیات مذکور و آیات 60 سوره مبارکه نور و 32 سوره مبارکه احزاب و آیات 22 و 23 سوره مبارکه نساء و نیز آیات 5 و 6 سوره مبارکه مؤمنون، حکم حجاب به طور مستقیم و غیرمستقیم به صور مختلف بیان گردیده که در مطالب آتی مورد بررسی قرار گرفته است.

 

منبع: کتاب پنجاه پرسش و پاسخ در مورد چرایی حجاب، خانم شکرانی، ص 51